ÖZEL EĞİTİM HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME
ÖZEL EĞİTİM HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME
Kanun Numarası
: 573
Kabul Tarihi
: 6/6/1997
Resmî Gazete
: 23011
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
Amaç
Madde 1 – Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin amacı, özel eğitim gerektiren bi
reylerin, Türk Milli Eğitiminin genel amaçları ve temel ilkeleri doğrultusun da,
genel ve mesleki eğitim görme haklarını kullanabilmelerini sağlamaya yö nelik
esasları düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2 – Bu Kanun Hükmünde Kararname; özel eğitim gerektiren bireyler ile
onlara doğrudan veya dolaylı olarak sunulacak eğitim hizmetlerini; bu
hizmetleri sağlayacak okul, kurum ve programları kapsar.
Tanımlar
Madde 3 – Bu Kanun Hükmünde Kararnamede geçen;
a) “Özel eğitim gerektiren birey”, çeşitli nedenlerle, bireysel özellikleri ve
eğitim yeterlilikleri açısından akranlarından beklenilen düzeyden anlamlı
farklılık gösteren bireyi,
b) “Özel eğitim”, özel eğitim gerektiren bireylerin eğitim ihtiyaçlarını
karşılamak için özel olarak yetiştirilmiş personel, geliştirilmiş eğitim
programları ve yöntemleri ile onların özür ve özelliklerine uygun ortamlarda
sürdürülen eğitimi,
c) “Kaynaştırma”, özel eğitim gerektiren bireylerin diğer bireylerle karşı lıklı
etkileşim içinde bulunmalarını sağlamak ve eğitim amaçlarını en üst düzeyde
gerçekleştirmek için geliştirilmiş eğitim ortamlarını,
d) “Tanılama”, eğitsel amaçla, bireyin tüm gelişim alanlarındaki özelliklerinin
belirlenerek değerlendirilmesi sürecini,
e) “Bakanlık”, Milli Eğitim Bakanlığını,
İfade eder.
Özel eğitimin temel ilkeleri
Madde 4 – Türk Milli Eğitimini düzenleyen genel esaslar doğrultusunda özel
eğitimle ilgili temel ilkeler şunlardır:
a) Özel eğitim gerektiren tüm bireyler, ilgi, istek, yeterlilik ve yetenekleri
doğrultusunda ve ölçüsünde özel eğitim hizmetlerinden yararlandırılır.
b) Özel eğitime erken başlamak esastır.
c) Özel eğitim hizmetleri, özel eğitim gerektiren bireyleri sosyal ve fiziksel
çevrelerinden mümkün olduğu kadar ayırmadan planlanır ve yürütülür.
d) Özel eğitim gerektiren bireylerin, eğitsel performansları dikkate alı narak,
amaç, muhteva ve öğretim süreçlerinde uyarlamalar yapılarak diğer bireylerle
birlikte eğitilmelerine öncelik verilir.
e) Özel eğitim gerektiren bireylerin her tür ve kademedeki eğitimlerinin
kesintisiz sürdürülebilmesi için her türlü rehabilitasyonlarını sağlayacak kurum
ve kuruluşlarla işbirliği yapılır.
f) Özel eğitim gerektiren bireyler için bireyselleştirilmiş eğitim planı
geliştirilmesi ve eğitim proğramlarının bireyselleştirilerek uygulanması esastır.
g) Ailelerin, özel eğitim sürecinin her boyutuna aktif katılmalarının sağlanması
esastır.
h) Özel eğitim politikalarının geliştirilmesinde, özel eğitim gerektiren bireylerin
örgütlerinin görüşlerine önem verilir.
i) Özel eğitim hizmetleri, özel eğitim gerektiren bireylerin toplumla etkileşim ve
karşılıklı uyum sağlama sürecini kapsayacak şekilde planlanır.
İKİNCİ KISIM
Eğitim Öğretim
BİRİNCİ BÖLÜM
Eğitim Öğretim
Tanılama-Değerlendirme-Yerleştirme
Madde 5 – Her aşamadaki tanılamada, bireyin eğitsel performans düzeyi
belirlenir, gelişim alanlarındaki özellikleri değerlendirilir ve bu değerlendirme
sonuçları dikkate alınarak eğitim amaçları ve hizmetleri planlanır, en uygun
eğitim ortamına yerleştirilmesine karar verilir.
Tanılama, değerlendirme ve yerleştirme sürecinin her aşamasında ailenin de
görüşü alınarak katılımı sağlanır.
Erken çocukluk dönemi eğitimi
Madde 6 – Erken çocukluk dönemindeki özel eğitim hizmetleri ailenin
bilgilendirilmesi ve desteklenmesi temeline dayalı olarak evlerde ve kurumlarda
sürdürülür.
Okul öncesi eğitimi
Madde 7 – Tanısı konulmuş özel eğitim gerektiren çocuklar için okul öncesi
eğitimi zorunludur. Bu eğitim özel eğitim okulları ile diğer okul öncesi eğitim
kurumlarında verilir. Gelişim ve bireysel özellikleri dikkate alınarak, özel eğitim
gerektiren çocukların okul öncesi eğitim süreleri uzatılabilir.
İlköğretim
Madde 8 – Okul öncesi eğitimini tamamlayan veya zorunlu ilköğretim çağına
gelmiş özel eğitim gerektiren çocuklar için hazırlık sınıfları açılabilir.
Hazırlık sınıflarının amacı, öğrencilerin gelişim ve bireysel özellikleri ile
gereksinimleri doğrultusunda onları örgün eğitimi izleyebilecekleri duruma
getirmektir.
Özel eğitim gerektiren bireyler, ilk öğretimlerini özel eğitim okulları ve/veya
diğer ilköğretim okullarında sürdürürler.
Zorunlu ilköğretim programlarının amaçlarını gerçekleştirecek durumda
olmayan bireyler için gelişim alanlarındaki performans düzeyleri dikkate
alınarak hazırlanmış eğitim programlarının uygulanacağı kurumlar açılır.
Ortaöğretim
Madde 9 – Özel eğitim gerektiren bireyler, ortaöğretimlerini özel eğitim
okullarında ve/veya diğer genel ve mesleki teknik ortaöğretim okullarında
sürdürürler.
Yükseköğretim
Madde 10 – Özel eğitim gerektiren bireylerin ilgi, istek, yetenek ve yeterlilikleri
doğrultusunda ve ölçüsünde yükseköğretim imkanlarından faydalanabilmeleri
için gerekli özel tedbirler alınır.
Yaygın eğitim
Madde 11 – Özel eğitimin temel ilkeleri doğrultusunda farklı konu ve sürülerde,
özel eğitim gerektiren bireyler için temel yaşam becerilerini geliştirmek,
öğrenme ihtiyaçlarını karşılamak, işe ve mesleğe hazırlamak amacıyla yay gın
eğitim programları düzenlenir. Özel eğitim gerektiren bireylerin aileleri ve yakın
çevrelerinin bireyin gelişim sürecinde aktif rol almalarına ve onlar la birlikte
yaşama becerilerini geliştirmelerine yönelik yaygın eğitim prog ramlarına
öncelik verilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Eğitim Ortamları
Kaynaştırma
Madde 12 – Özel Eğitim gerektiren bireylerin eğitimleri, hazırlanan bireysel
eğitim planları doğrultusunda akranları ile birlikte her tür ve kademedeki okul
ve kurumlarda uygun yöntem ve teknikler kullanılarak sürdürülür.
Özel eğitim okullarında eğitim
Madde 13 – Benzer yetersizlikleri olan akranları ile birlikte ayrı bir okul veya
kurumda eğitim görmeleri gereken özel eğitim gerektiren öğrencilerin eğitimi,
uygun kaynaştırma modelleri ile düzenlenerek, özel eğitim okul ve kurum
larında sürdürülür.
Özel eğitim desteği
Madde 14 – Özel eğitim gerektiren bireylere, her tür ve kademedeki eğitim
ortamlarında devam ettiği eğitim programlarının amaçlarını gerçekleştirmek
üzere özel eğitim desteği verilir. Bu amaçla bireysel ve grupla eğitim imkanları
sağlanır.
Herhangi bir eğitim kurumuna devam edecek durumda olmayan zorunlu eğitim
çağındaki özel eğitim gerektiren bireylere yetersizlikten etkilenme düzeyine
bakılmaksızın temel yaşam becerilerini geliştirme ve öğrenme ihtiyaçlarını
karşılamaya yönelik eğitim programları uygulanır.
Eğitim programları
Madde 15 – Özel eğitimde, eğitim programları bireylerin eğitsel performansları
dikkate alınarak ve programın amaçları bireye uyarlanarak uygulanır.
Özel eğitim okul ve sınıflarında normal okul programları uygulanır, ancak;
öğrencilerin özellikleri ve öğrenme yeterlilikleri dikkate alınarak, sözkonusu
programlarda denkliği bozmayacak şekilde düzenlemeler yapılır. Özel eğitim
okul ve sınıf programları, öğrencileri, eğitimlerini normal okullarda akranlarıyla
birlikte sürdürecek yeterliliklere ulaştırmayı amaçlayan bir yaklaşımla
hazırlanır.
Özel eğitim okul ve sınıflarında süreleri ve içerikleri öğrencilerin özelliklerine
göre hazırlanmış özel eğitim programları da uygulanabilir. Bu programları
tamamlayanlara verilecek diploma veya sertifikaların denkliği ile üst öğrenim
kurumlarına devam gibi konular ve öğrenciye sağlayacağı haklar Bakanlıkça
belirlenir.
Özel eğitim gerektiren bireyleri ilgi, ihtiyaç ve yetenekleri doğrultusunda iş
hayatında geçerliliği olan görevlere hazırlayıcı iş ve meslek eğitim programları;
uygulama ağırlıklı ve bireyin o işi veya mesleği amaçlanan yeterlilikte
yapmasını sağlayacak şekilde sürdürülür.
Değerlendirme
Madde 16 – Normal akranları ile birlikte eğitim gören özel eğitim gerektiren
öğrencilerin hazırlanan eğitim planındaki amaçları gerçekleştirme düzeyleri,
devam ettikleri okulun sınıf geçme ve sınav yönetmeliğine göre değerlendirilir.
Ancak, özür ve özellikleri dikkate alınarak sınavlarda gerekli önlemler alınır ve
düzenlemeler yapılır.
Özel eğitim okul ve sınıflarında eğitim gören öğrencilerin değerlendirilmesinde,
öncelikle bireyselleştirilmiş eğitim planlarında konulan amaçların
gerçekleştirilmesi esas alınır.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Kurumlar ve Görevleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Koordinasyon
Özel eğitim, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri
Madde 17 – Eğitim öğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma
hizmetleri ile özel eğitim hizmetlerini düzenlemek, koordineli bir şekilde
yürütülmesini sağlamak, izlemek ve değerlendirmek üzere her ilde milli eğitim
müdürlüğüne bağlı olarak il milli eğitim müdür yardımcısı veya şube müdürü
başkanlığında özel eğitim rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri birimi kuru
lur.
İllerde özel eğitim rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bu birim
tarafından yürütülür.
İKİNCİ BÖLÜM
Özel Eğitim Okul ve Kurumları
Özel eğitim okulları
Madde 18 – Durumları ayrı bir okulda özel eğitim gerektiren bireyler için özür
ve özelliklerine uygun gündüzlü veya yatılı özel eğitim okulları açılır.
Birden fazla özürü bulunan öğrenciler için özel eğitim okullarında özel eğitim
sınıfları açılabilir.
Özel eğitim okullarında açılan yaygın eğitim programlarına katılan özel eğitim
gerektiren bireyler ile söz konusu okulların aile eğitimi programlarına
katılanlardan öğrencilerin birinci derecede yakınlarının eğitimleri süresince iaşe
ve ibateleri Bakanlıkça karşılanır.
Özel Eğitim Kurumları
Madde 19 – Özel eğitim gerektiren biriylere özel eğitim desteği sağlamak veya
onları iş ve mesleğe hazırlamak veya örgün eğitim programlarından
yararlanamayacak durumda olanların temel yaşam becerilerini geliştirmek ve
öğrenme ihtiyaçlarını karşılamak üzere gündüzlü özel eğitim kurumları
açılabilir.
Özel eğitim kurumlarında, özel eğitim gerektiren biriyleri iş hayatında
geçerliliği olan görevlere hazırlamak amacıyla açılan iş ve meslek kurslarına
devam edenler, 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi
Kanunu’nun çırak öğrencilere verdiği haklardan yararlanırlar.
Diğer okul ve kurumlarda özel eğitim
Madde 20 – Durumları normal akranları ile birlikte eğitim görmeye uygun olan
özel eğitim gerektiren bireyler, eğitim ve öğretimlerini resmi ve özel okul
öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim okullarında sürdürürler. Bu okullarda özel
eğitim gerektiren bireylere özel eğitim desteği sağlamak üzere yardımcı
derslikler oluşturulur, özel araç-gereç ile eğitim materyalleri sağlanır ve diğer
özel tedbirler alınır.
Durumları ayrı bir sınıfta eğitilmeyi gerektiren öğrenciler için özür ve
özelliklerine göre okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim okullarında özel eğitim
sınıfları açılır.
Çıraklık ve yaygın eğitim faaliyetlerinde de bu tür uygulamalara yer verilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Özel Eğitime Destek Sağlayan Kurumlar
Rehberlik ve araştırma merkezleri
Madde 21 – Rehberlik ve araştırma merkezleri, eğitimöğretim kurumlarındaki
rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde
yürütülebilmesine ilişkin gerekli her türlü çalışmaların yanısıra özel eğitim
gerektiren bireyleri de tanılamada belirtildiği şekilde inceler, tanılar, yer
leştirilebilecekleri en uygun eğitim ortamını önerir ve bu bireylere rehberlik ve
psikolojik danışma hizmetleri sunar.
Nüfus ve hizmet potansiyeline göre merkez ve diğer ilçelerde de rehberlik ve
araştırma merkezleri açılabilir.
Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisi
Madde 22 – Örgün ve yaygın eğitim kurumlarına devam eden bireylere
rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri götürmek üzere eğitimöğretim
kurumlarında kurulan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisleri,
kurumlarındaki özel eğitim gerektiren bireylere de eğitim ihtiyaçları ve
özelliklerine göre bu hizmetleri sunar.
Bu servisler, rehberlik ve danışma hizmetlerini yürütürken bölgelerindeki
rehberlik ve araştırma merkezi ile diğer ilgili kurumlarla işbirliği yaparlar.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Çeşitli Hükümler
Okul ve kurum açma
Madde 23 – Özel Eğitim okul ve kurumları ile rehberlik ve araştırma merkezleri
Bakanlıkça açılır.
Gerçek ve tüzel kişiler özel eğitim gerektiren bireylerin eğitim ve öğretimleri
için 8/6/1965 tarihli ve 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunundaki
esaslara uygun olarak özel okul veya kurum açabilirler.
Bakanlık, 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa göre açılmış ve
hisselerinin tümü kamu yararına çalışan dernek ve vakıflara ait özel eğitim okul
ve kurumlarının hizmetlerinin niteliğini yükseltmek ve öğrencilere maliyeti
düşürmek amacıyla, bu okul ve kurumlara eğitim-öğretim hizmetleri sınıfında
personel, program gibi destekler sağlayabilir.
Resmi ve özel öğretim kurumlarında özel eğitim
Madde 24 – Resmi ve özel okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim okulları ile
yaygın eğitim kurumları; kendi çevrelerindeki özel eğitim gerektiren bireylere
özel eğitim hizmetleri sağlamakla yükümlüdürler.
Söz konusu okul ve kurumlarda, özel eğitim gerektiren bireylerin eğitim-
öğretim görmelerini sağlamak üzere gerekli tedbirler alınır.
Personel
Madde 25 – Özel eğitim okul ve kurumları ile özel eğitime destek sağlayan okul
ve kurumların eğitimöğretim sınıfı personel ihtiyacı öncelikle karşılanır; ihtiyaç
duyulan uzman personel atanır veya diğer kurum ve kuruluşlarla işbirliği
yapılarak görevlendirilir.
Teftiş ve Denetim
Madde 26 – Özel eğitim okul ve kurumları ile özel eğitime destek sağlayan
kurumların faaliyetlerinin teftiş ve denetimi özel eğitim ve/veya rehberlik ve
psikolojik danışma alanlarında yetişmiş müfettişlerce yapılır.
Özel eğitim araçları
Madde 27 – Resmi okul ve kurumlarda eğitim ve öğretimlerini sürdürdükleri
sürece, özel eğitim gerektiren bireylerin bu hizmetlerden etkin şekilde
yararlanmalarını sağlayacak her türlü araç-gereç ihtiyaçları Bakanlıkça
karşılanır.
Kaldırılan hükümler
Madde 28 – 12/10/1983 tarihli ve 2916 sayılı Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar
Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçici Madde – Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin uygulanması ile ilgili
hususlar Bakanlıkça hazırlanacak yönetmeliklerde belirtilir. Söz konusu
yönetmelikler, bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten
itibaren bir yıl içerisinde çıkartılır.
Yürürlük
Madde 29 – Bu Kanun Hükmünde Kararname yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 30 – Bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerini Bakanlar Kurulu
yürütür.